Perseids 1997
Original Press Announcements (in Dutch)


1. Persbericht

Veel Vallende Sterren op 12 en 13 Augustus

Midden augustus is een tijd waarin het de moeite waard is om 's nachts naar de hemel te kijken. Rond 12 en 13 augustus zijn er 's nachts vele 'vallende sterren' te zien. Wat later op de nacht kan een waarnemer vanuit een donkere plaats bij heldere hemel soms wel iedere minuut een 'vallende ster' zien verschijnen. Vaak zitten daar mooie heldere tussen die als fraaie stukjes natuurlijk vuurwerk langs de hemel zoeven.

Astronomen noemen het verschijnsel 'meteoren' in plaats van 'vallende sterren'. Het gaat om kleine stofdeeltjes (kleiner dan een millimeter) uit de ruimte die met hoge snelheid (rond 60 km per SECONDE) de atmosfeer binnendringen. Daarbij worden ze sterk verhit en verbranden ze binnen een seconde. Rond het ontbrandende stofdeeltje wordt de lucht fluoriscerend: vanaf het Aardoppervlak zien we dan een heldere luchtpunt langs de hemel schieten. Soms blijft de lucht rond het pad van de meteoor nog enige seconden zwak nagloeien.

De stofdeeltjes die de meteoren veroorzaken noemen we 'meteoroiden'. Het gaat meestal om stof dat door kometen , zoals de heldere komeet Hale-Bopp afgelopen lente, in de ruimte is achtergelaten. Wanneer de Aarde de baan van een komeet doorkruist, botsen de stofdeeltjes uit het stofspoor op de Aardatmosfeer. Dit geeft een groot aantal meteoren per nacht: een 'meteorenzwerm'.

Op 12 en 13 augustus doorkruist de Aarde de baan van de in 1862 ontdekte komeet 108P/Swift-Tuttle, die in 1992 voor het eerst in 130 jaar weer dicht bij de Aarde was. Het stof van deze komeet veroorzaakt de vele meteoren van komende nachten. Astronomen noemen deze zwerm van meteoren de 'Perseiden-zwerm', omdat de richting waaruit de meteoren komen in de richting van het sterrenbeeld Perseus ligt. De zwerm is zo rijk aan meteoren dat het ook voor de 'man in de straat' heel aardig is om, vanuit een gemakkelijke stoel in de tuin, te kijken naar de regelmatig opflitsende meteoren.

Komende twee nachten is de meteorenaktiviteit het hoogst. Daarna neemt ze weer snel af. Om de meteoren te zien kunnen mensen het best een donkere omgeving (liefst buiten de stad) opzoeken zonder direkt lantaarnlicht. Laat de ogen even een kwartiertje aan het duister wennen. Wie de moeite neemt om een half uurtje de hemel in de gaten te houden zal zeker vele 'vallende sterren' zien. De meeste vallende sterren zullen overigens wat later in de nacht verschijnen: de Aarde krijgt dan de 'volle laag' van het kometenstof.

Op diverse plaatsen in het land houden amateurastronomen van de Dutch Meteor Society de meteorenaktiviteit in de gaten de komende nachten. Zij proberen met speciale fotografische apparatuur de banen van de stofdeeltjes te bepalen en door het nauwkeurig tellen van de meteoren en het vastleggen van allerlei gegevens te bepalen hoeveel stofdeeltjes er komende nachten precies onze aardatmosfeer binnen zullen dringen. Dit zijn waardevolle gegevens voor beroepsastronomen die hier hun modellen over de stofproductie van kometen en de interaktie tussen het stof en de zwaartekaracht van de planeten in het zonnestelsel mee kunnen verbeteren.

Afgelopen nacht(en) was de Perseidenzwerm al aardig aktief. Afgelopen nacht 10/11 augustus werden er door ervaren amateurastronomen vanuit een donkere plaats in de Flevopolder al bijna 500 'vallende sterren' gezien. Het heldere weer van komende nachten biedt waarschijnlijk goede kansen om de meteorenzwerm optimaal waar te nemen.

Marco Langbroek
Dutch Meteor Society

Noot: meer over meteoren en de aktiviteiten van de Dutch Meteor Society vindt u op de website:
http://home.planet.nl/~dmsweb/index.html



2. Persbericht, uitgegeven door de Dutch Meteor Society, 17 augustus 1997

Vallende sterren van afgelopen week succesvolle oefening grote sterrenkundige expedities in 1998

Terwijl vakantievierend Nederland afgelopen week genoot van zonovergoten dagen, waren amateur- en beroepsastronomen van de Dutch Meteor Society en de NASA bijzonder enthousiast over de vele heldere nachten. Door het goede weer konden continue nachtelijke waarnemingen aan de vallende sterren van de Perseidenzwerm (welke rond 12 en 13 Augustus te zien waren) gedaan worden. Hierdoor werden de onderzoekers van de Dutch Meteor Society in staat gesteld zeer uitgebreid enkele succesvolle tests met nieuwe waarneemapparatuur te doen, De tests en waarnemingen dienden als voorbereiding op twee grote sterrenkundige expedities die de Dutch Meteor Society en de NASA in November 1998 willen ondernemen.

Tijdens de nacht van 17 op 18 november 1998 zal zich dan een uitermate zeldzaam sterrenkundig verschijnsel voordoen. Tijdens de bewuste nacht passeert de Aarde voor het eerst sinds 1966 door een ongewoon dichte wolk kosmisch stof achtergelaten door de komeet Tempel-Tuttle. De in de dampkring binnendringende en verbrandende stofdeeltjes zullen naar verwachting net als in 1966 leiden tot een ware stormvloed van vallende sterren. In 1966 werden er vanuit de VS tijdens het hoogtepunt van de vallende sterren regen, die slechts een uurtje duurde, zelfs tientallen vallende sterren per seconde gezien. Hoewel er ieder nacht wel enkele vallende sterren te zien zijn, is een dergelijke zware 'regen' van vallende sterren uitermate zeldzaam en deze eeuw slechts drie keer eerder waargenomen. Dit helaas nog nooit met moderne wetenschappelijke apparatuur. De vallende sterren zwerm die in 1998 zal optreden wordt door astronomen de 'Leoniden-zwerm' genoemd omdat de stofdeeltjes uit een richting komen die in de richting van het sterrenbeeld Leeuw (latijn: Leo) ligt. Afgelopen drie jaar zijn er op 18 november al verschillende vallende sterren uit deze zwerm waargenomen, maar de Aarde zal volgend jaar pas de zeer dichte delen van de stofwolk bereiken.

Volgend jaar willen de Dutch Meteor Society en de NASA gezamenlijk een poging wagen het verschijnsel met moderne wetenschappelijke apparatuur waar te nemen, omdat men vermoedt dat dit veel nieuwe kennis kan verschaffen over de 'levensloop' van kometen, waarover nog weinig bekend is. Een expeditie in November 1998 biedt de kans gegevens te verkrijgen voor een fractie van het budget van bijvoorbeeld het ruimtevaartuig Giotto welke in 1986 de komeet Halley bezocht. Dergelijk onderzoek met behulp van ruimtesondes is namelijk erg kostbaar. Daarnaast heeft men belangstelling voor het verschijnsel gezien de mogelijke schadelijke gevolgen voor satellieten en de Space Shuttle wanneer ze door het stof geraakt zouden worden. In 1993 stelde de NASA tijdens een veel minder hevige zwerm van vallende sterren een lancering van de Space Shuttle enkele dagen uit om elk risico te vermijden. Recent onderzoek geeft overigens aan dat, hoewel er zeker enkele satellieten door stofdeeltjes (die een snelheid van 70 kilometer per seconde hebben) geraakt zullen worden, de kans zeer klein is dat in 1998 satellieten ernstig beschadigd zullen worden. Niettemin wil men toch graag meer inzicht hebben in de kracht van dit soort zeldzame verschijnselen om onaangename verassingen uit te sluiten.

Het verschijnsel in 1998 zal het best vanuit centraal Azie te zien zijn, maar ook in Europa zullen vele vallende sterren te zien zijn. Er staan twee expedities op touw: een expeditie over de grond naar centraal China door (amateur-)astronomen van de Dutch Meteor Society, en een missie met twee Amerikaanse luchtmacht-vliegtuigen waarin de NASA en de Dutch Meteor Society samenwerken. Het doel is o.a. nauwkeurig te bepalen hoeveel stof de atmosfeer van de Aarde binnendringt tijdens de vallende sterren regen en in welke banen door het zonnestelsel de stofdeeltjes bewogen voordat ze als 'vallende ster' in de dampkring verbranden.

Het heldere weer van afgelopen week en het goede zicht op de vallende sterren van de Perseiden- zwerm bood een goede kans de wetenschappelijke apparatuur die voor de expedities gebruikt gaat worden te testen. Waarnemers van de Dutch Meteor Society zagen verspreidt over enkele nachten vele duizenden vallende sterren Met behulp van door Kodak Nederland beschikbaar gesteld materiaal konden een honderdtal meteoren vastgelegd worden die als test materiaal voor meetresultaten van de nieuwe waarneemapparatuur kunnen worden gebruikt. Ook vanaf het NASA-Ames Research Center in Californie vertrok op 12 augustus als oefening een luchtmacht-vliegtuig vol experimenten, onder leiding van de Nederlands/Amerikaanse astronoom Dr. Peter Jenniskens. De tests zijn uitermate succesvol verlopen en hebben ook voor de Perseiden zwerm van vallende sterren en de komeet Swift-Tuttle die de zwerm veroorzaakt diverse nieuwe gegevens opgeleverd. De geslaagde tests geven goede hoop dat ook de expedities in 1998 goede resultaten zullen opleveren.

Meer informatie op de websites: voor DMS;
http://home.planet.nl/~dmsweb/index.html
voor NASA airborne mission;
http://www-space.arc.nasa.gov/~leonid/



Back to
DMS homepage		 back.gif This page was last modified on August 18, 1997 by
Casper ter Kuile and Marco Langbroek